De ligging aan de Maas heeft een onlosmakelijke invloed gehad op de geschiedenis van Venlo. Of het nu gaat om de economische ontwikkeling, of de betekenis van de vesting, of militaire sterkte, alle waren ze direct gerelateerd aan Venlo’s ligging aan de Maas. Beeldbepalend is natuurlijk het eiland in de Maas nu bekend onder de naam “Kop van Weerd”
Al gedurende de middeleeuwen was dat natuurlijke eiland een geweldige hulp. Aan de ene zijde creëerde het een beschermde haven en aan de andere kant bood het prachtige mogelijkheden als onderdeel van de Vesting Venlo. Op de kaart hierboven, welke stamt uit 1652, is al te zien dat delen van het eiland waren ingelijfd bij de verdedigingswerken van de stad. Voor de aanleg van Fort sint Michiel aan de Blerickse zijde was het eiland van een nog veel groter strategisch belang.
In de 18e eeuw, tijdens de uitbreiding van de vestingwerken, werd de zuidzijde van de havenmond gedicht met puin, waardoor er een vaste oever verbinding ontstond, ook wel “Bastion Le Roy” genoemd. Zie daarvoor de kaart van Venlo van 1850.
Hier beneden staat de oudst, mij bekende, foto genomen vanaf de kop van Weerd. We zien de fabriek van Bontemps maar we zien ook dat nog wezenlijke delen van de bouw op de Maaskade ontbreken en krijgen daardoor een inkijk in de binnenstad.
De komst van de spoorlijn en de daarmee gepaard gaande aanleg van de spoorbrug, werd gretig gebruik gemaakt van deze landverbinding. Op de foto hier beneden, genomen in het begin van de 20e eeuw, kunnen we nog duidelijk herkennen dat de kop van Weerd deel uit maakte van de verdedigingswerken. De weliswaar overwoekerde restanten van het bastion zijn hier duidelijk te zien.
Wat echter ook goed te zien, is dat de haven van Venlo in een erbarmelijke staat is. De halve haven is dicht gewoekerd en ondiep geworden. Omdat in een periode de scheepvaart en de economische betekenis van de haven steeds belangrijker werd, Ontstond een onhoudbare situatie. Daarom werd in de tweede helft van de jaren ’20 besloten de haven te moderniseren en de loswalcapaciteit te verdubbelen. Bij de renovatie ontstond de klassieke havenkade die we tot diep in de jaren ’90 gekend hebben.
In 1930 kwam de renovatie van de nieuwe haven gereed. De kop van Weerd was nu deel van de haven geworden en door het plaatsen van een loskraan werd zij opnieuw beeldbepalend voor het gezicht van Venlo. De kades werden gerecht, de haven uitgediept en de oevers van de kop van Weerd verstevigd met een stenen dekmantel
Op 9 september waren de renovatiewerken aan de nieuwe haven afgesloten en werd deze feestelijk geopend door Prins Hendrik. De openingshandeling bestond uit het doorvaren van een lint welk was gespannen tussen de kop van Weerd en de Havenkade.
In de jaren die volgden werd de Venlose haven een druk scheepvaartknooppunt. Zo druk zelfs dat de schepen vak 5 rijen dik lagen te wachten om gelost te worden. Op de loswal was het een komen en gaan van vrachtwagens die de goederen aan- en af voerden.
Tijdens de tweede helft van de jaren 60 tot in de jaren 70 veranderde Venlo ingrijpend. De betekenis van de scheepvaart nam af met de aanleg van een goed snelwegennetwerk in Europa. Daarnaast had Venlo te maken met een enorme groep kooptoeristen. Vele Duitsers kwamen met hun autootje vanuit het “Ruhrgebiet” om in Venlo “Billige Butter und Kaffee“te kopen. Hierdoor werd Venlo met name op de zaterdagen overstroomd met Duitsers die allen een parkeerplaats zochten. De leegstaande loswal op de kop van Weerd raakte al snel populair als parkeerplaats.
In de jaren ’90 kwam het inzicht dat Venlo al jaren met de rug naar de Maas leefde, Omdat de scheepvaartfunctie aan het verdwijnen was en er plannen bestonden om het autoverkeer uit de binnenstad te weren, kwam er ruimte voor een ingrijpende gebiedsvernieuwing bekend onder de naam Maasboulevard Venlo. Hierbij kwam de nadruk op recreatie te liggen in het totale havengebied.
Uitbreiding van de Maaspoort samen met de plaatsing van een futuristische oeververbinding tussen de Kop van Weerd en de Maasboulevard geven het geheel een eigentijds aangezicht.
Hans Peeters
April 2016
altvenlo 